کد مطلب:20669 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:7

گنجینه پرسمان » اخلاق و عرفان

چگونه ميتوان در برابر معصيت صبر كرد؟

صبر بر معصيت; يعني ايستادگي در برابر انگيزههاي نيرومند و محرّك گناه.

انسان با ايستادگي در برابر شعلههاي سركش شهوات و هيجانهاي برخاسته از هوا و هوس ميتواند در برابر معصيت مقاومت كند و مرتكب آن نشود; چرا كه اگر انسان در برابر نفس سركش، هوا و هوسها، زرق و برق دنيا و جاذبههاي گناه ايستادگي نكند و در راه شناخت خدا و اطاعت فرمان او با مشكلات نجنگد هرگز به جايي نميرسد، و طوفان شهوات و هوسها تمام ايمان، تقوا، پاكي، صدق، صفا و... را از بين خواهد برد.(ر. ك: اخلاق در قرآن، آيت اللّه مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 427 ـ 464، مدرسة الامام علي ابن ابي طالب/ سيماي صابران در قرآن، دكتر يوسف قرضاوي، ترجمه و تحقيق: دكتر محمد علي لساني فشاركي، ص 76 ـ 82، مركز انتشارات دفتر تبليغات اسلامي.)

برخي از اموري كه به انسان كمك ميكند تا بتواند در برابر معصيت مقاومت و صبر نمايد عبارتند از:

1. ياد خدا و اعتقاد به حضور او در همه جا: اَلَم يَعلَم بِاَنَّ اللّهَ يَريَ;(علق، 14) آيا انسان نميداند كه خداوند همة اعمالش را ميبيند؟ يَعلَمُ خاغنَةَ الاَعيُنِ وما تُخفِي الصُّدور;(مؤمن، 19) خداوند چشمهايي را كه به خيانت گردش ميكنند، ميداند و از آن چه سينهها پنهان ميدارند آگاه است; بنابر اين:

در مقامي كه كني قصد گناهگر كند كودكي از دور نگاه

شرم داري، ز گنه در گذريپرده عصمت خود را ندري

شرم بادت كه خداوند جهانكه بود خالق اسرار نهان

بر تو باشد نظرش بيگه و گاهتو كني در نظرش قصد گناه

2. توجه و ايمان به عرض اعمال بر پيشوايان بزرگ; اعتقاد به اين كه خداوند از راههاي خاصي اعمال انسانها را هر روز يا هر هفته يك بار به عرض پيامبر و امامان: ميرساند، اگر نيك باشد موجب خوشحالي آنان ميگردد، و اگر بد باشد موجب ناراحتي آنها ميگردد.

انسان وقتي ميداند چنين جرياني در كار است، بيشتر رعايت و مراقبت مينمايد تا با ترك گناه، قلب آن عزيزان را خشنود سازد، مثل اين كه كاركنان مؤسسهاي بدانند كه همه روزه، يا در هر هفته يك روز همة كارهاي نيك و بد آنها را به مقامات بالا گزارش ميدهند، در اين صورت ميكوشند كه با كارهاي نيك خود موجب خرسندي مقامات گردند: قُلِ اعمَلُوا فَسَيَرَي اللّهُ عَمَلَكُم ورَسولُهُ والمُؤمِنون;(توبه، 105) بگو: عمل كنيد! خداوند و فرستادة او و مؤمنان، اعمال شما را ميبينند!.

3. ياد مرگ; چنان كه حضرت عليميفرمايد: در هنگامي كه نَفْسهايتان شما را به سوي خواهشها و شهوات ميكشاند، مرگ را فراوان ياد كنيد، كه مرگ بهترين واعظ است. و رسول خدا6 بسيار اصحاب خود را به يادآوري مرگ سفارش ميكرد و ميفرمود: مرگ را فراوان ياد كنيد; زيرا كه آن برهم زنندة خوشيها و حائل ميان شما و شهوتها است(ر. ك: ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ترجمه حميد رضا شيخي، ج 12، ص 5683، دارالحديث.)

4. انجام عبادتهاي الهي مانند نماز، روزه و...

عبادات در اسلام اگر به طور صحيح و با شرائط انجام گيرند، علاوه بر فوائد بسيار معنوي، نقش بسزائي در كنترل معصيت دارند، و اصولاً هدف از عبادات، پس از خداشناسي، پاكسازي و پيشگيري از گناهان است، با توجه به اين كه قصد قربت در صحت همة عبادات واجب است، روح خلوص و صفا در پرتو عبادات در انسان ايجاد ميگردد، و تكرار هر روزه آنها، پيوند انسان را با خداي جهان محكمتر ميكنند، چنان كه ميبينيم در قرآن مجيد، تقوي و پاكسازي به عنوان هدف از روزه گرفتن، شمرده شده است(ر.ك: بقره، 183.) و يا نماز به عنوان وسيلهاي براي دوري از زشتيها و گناهان، عنوان شده است،(ر.ك: عنكبوت، 45.) و... .

همچنين خودشناسي و توجه به ارزش و شخصيت انساني خود، تفكر دربارة زشتي و عواقب گناه و فوائد پرهيز از آن، توجه به معاد و حساب قيامت و دعا و توسل، از جمله چيزهايي است كه ميتواند انسان را در برابر معصيت مقاوم نمايد، تا نزديك آن نشود.(ر. ك: گناهشناسي، درسهايي از قرآن استاد محسن قرائتي، تنظيم و نگارش: محمد محمدي اشتهاردي، ص 253 ـ 274، انتشارات پيام آزادي.)